Niesamowity dom Otto Gehliga

Odnowiony dom Gehliga. Ten niesamowity, przepiękny a jednocześnie intrygujący budynek w ostatniej chwili został uratowany przed dewastacją.

Budynek przy ulicy Tuwima 17 to perła łódzkiej architektury, choć do Rejestru Zabytków został wpisany dopiero w 2006 roku. Powstał w 1883 r. w wyniku rozbudowy prostego domu tkacza w małą, ale bogato dekorowaną rezydencję. Według własnego projektu Gehlig dobudował symetrycznie z obu stron niskie, parterowe, cofnięte od ulicy pawilony (aneksy) z tarasami na dachach.

Stromy, łamany dach budynku ozdobił wieloma elementami dekoracyjnymi. Znajdują się tu m.in. ozdobne wazy i obeliski oraz ażurowe kominy. Pomieszczenie wysokiego poddasza doświetlają zwieńczone hełmami – facjatka z parą okien oraz cztery pionowe okienka dachowe tzw. lukarny.

 Ten niewielki budynek posiada bogaty, unikatowy i zróżnicowany wystrój wnętrz o dużej wartości zabytkowej i artystycznej. Jest tu bardzo cenna sztukateria, polichromie, witraż i dekoracyjna stolarka okienna. Detale architektoniczne są też nietypowe dla Łodzi, bo reprezentują styl neo-manierystyczny, rzadki w architekturze łódzkiej przykład wystroju o formach niemieckiego renesansu i niderlandzkiego manieryzmu. Odnowiony obiekt udostępniono konsulatom Republiki Austrii i Republiki Albanii.

Widok przed remontem

Remont
Pomimo, że decyzja o remoncie zapadła dość dawno, trzeba było uporządkować sprawy własnościowe, bo część mieszkań została wcześniej wykupiona. Współwłaścicieli nie było stać na remont sypiącego się obiektu i miasto postanowiło odkupić od nich części nieruchomości.

Dzięki archiwalnym zdjęciom odnalezionym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków można było dokładnie odtworzyć detale architektoniczne a dzięki użyciu specjalistycznego skanera 3D udało się dokładnie oszacować koszt. Odkrycia dokonane podczas remontu doprowadziły do restauracji polichromii oraz do wymiany więźby dachowej i stropów. Remont domu Otto Gehliga trwał 15 miesięcy i pochłonął ponad 4,5 mln zł.

Archiwalna fotografia Włodzimierza Pfeiffera z 1938 r. Widoczne bogate kute ogrodzenie.

Polichromie
W dość ciemnym salonie na suficie odkryto rzadkiej urody polichromie wzbogacone złoceniami, utrzymane w stylu pompejańskim.

Zastosowano tu zgeometryzowane meandry, kwiatowe girlandy, stylowe wazy, kobiety antyczne oraz fantastyczne stwory jak gryfy, hermy, smoki czy feniksy. Piękne malowidła schowane były pod pokładami farby, tynków i podwieszanego sufitu gipsowo-kartonowego.

Zostały one przeniesione na podłoże stałe, a potem z powrotem na wyremontowany sufit. Zdjęte z tynkiem polichromie restaurowały Małgorzata Godek i Katarzyna Kasperkowicz w Krakowie a pozostałe na miejscu specjalistka Anna Połomka. Panie musiały nietypowo usunąć przemalowania po zdjęciu z sufitu i zmodyfikować technologię transferu dla malowidła olejno-żywicznego. Aby kompozycja dobrze się zgrała musiały dokonać dokładnych obliczeń i przytwierdzić malowidła w tym samym miejscu co doskonale się udało. Paniom specjalistkom należą się ogromne gratulacje.

Na powyższym zdjęciu widać zdobienia sufitu w salonie ale także fragment fasety (pas dekoracyjny między ścianą a sufitem) bogato złoconej i zdobionej girlandami kwiatów.

Mazerunki

W gabinecie na stropie znajdowały się mazerunki, czyli malowidła imitujące drewno (a nawet intarsję).

Zrekonstruowane przez Panie konserwatorki z Krakowa zachowane pola na kasetonowym stropie zostały uzupełnione nie zachowaną sztukaterią imitującą na stropie drewniane belki.

Witraż

Cenny witraż z kolorowych szkiełek z motywami geometrycznymi zdobił sufit westybulu. Witraż w dzień pełnił funkcję świetlika a w nocy był podświetlany. Wywoływał niepowtarzalny nastrój zarówno w nocy przez światło żarówki jak i w dzień przez dające wspaniałe kolory światło słoneczne. Światło przedostawało się do wnętrza także przez nadświetle drzwiowe.

Pachnące świeżością schody prowadzą do pomieszczeń urządzonego na nowo poddasza.

Obiekt na planie wydłużonego prostokąta zyskał kształt rezydencji i stanowił część mieszkalną. W głębi znajdowały się kiedyś składy materiałów budowlanych oraz niezbędne majstrowi murarskiemu i ciesielskiemu tartak i stolarnia. To w niej prawdopodobnie zaprószono ogień, który strawił większość pomieszczeń (w pożarze zginęło 12 strażaków). Na miejscu firmy budowlanej powstały w okresie międzywojennym piękne kamienice w stylu łódzkiego modernizmu. Po wojnie powstały tu mieszkania komunalne.

Otto Gehlig uznawany jest za jednego z głównych budowniczych XIX-wiecznej Łodzi. Budowniczy baronów Heinzlów, który ożenił się z Pauliną córką Juliusza Heinzla. Zatrudnił posiadającego odpowiednie uprawnienia arch. Piotra Brukalskiego. W 1898 odnieśli sukces zdobywając I nagrodę w konkursie na gmach Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rossija” w Warszawie, zrealizowany w latach 1898–1900 przez Władysława Marconiego. W swoich projektach w Łodzi przywiązywał dużą wagę do przebiegu rur wodno-kanalizacyjnych i umiejscowienia toalet.

Przypomnienie najważniejszych realizacji Otto Gehliga w Łodzi:

1879 -1880 – dom dla robotników (famuły) zakładów Heinzla Tuwima 23/25,

1880 – pałac Heinzla Piotrkowska 104,

1882 – przebudowany wg proj i przez firmę Otto Gehliga budynek stałego niemieckiego teatru Thalia,

1883 – dom własny przy ul. Przejazd (obecnie Tuwima 17),

1885 -1890 – pałac w Julianowie (budowę dozorował Alwill Jankau z Rygi),

Dom Ferdynanda Meyera na Nowym Rynku

1886 – sala Koncertowa Ignacego Vogla, fasada gmachu została ozdobiona ogromnym arkadowym oknem termalnym) i półkolumnami z ornamentacją,

1886 – grobowiec małżonków Moenke na Ogrodowej mający kształt miniatury greckiej świątyni,

1887 – 1891 – kościół  św. Trójcy – proj. nowej świątyni, podpisany przez arch. Mikołaja Prokoffiewa,

1891 – nieistniejący już pałac Kunitzera,

1894 – 1896 – przytułek dla starców i kalek ChTD na Narutowicza,

1899 – 1904 – grobowiec-mauzoleum Heinzlów na Ogrodowej.

Poza Łodzią warto wspomnieć koszary w Grodnie i Politechnikę Warszawską.

Stare plany fasady

1 thought on “Niesamowity dom Otto Gehliga

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *